نقمت

نقمت

از انجا در زبان اهل علم مشهور است که تعرف الاشیاء بأضدادها , لذا یکی از راههای شناخت معنای نعمت شناخت معنای مقابل آن یعنی نقمت است

در فرازی از دعای پر مغز کمیل از زبان امیرالمومنین علیه السلام می خوانیم اللّهم اغفرلی الذنوب الّتی تغیّر النّعم

یعنی خدایا بیامرز گناهانی را که باعث تغییر در نعمت می شوند.

که از این فراز دعای کمیل مشخص می شود که , بعضی از گناهان باعث سلب نعمت از شخص می شوند و چه بسا گناهی باعث تغیر در نعمت شود , یعنی علی الظاهر نعمتی از انسان سلب نشود , ولی همان نعمت تبدیل به نقمت شود .

عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ علیه السلام یَقُولُ‏ الذُّنُوبُ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ الْبَغْیُ‏ عَلَى‏ النَّاسِ‏ وَ الزَّوَالُ عَنِ الْعَادَةِ فِی الْخَیْرِ وَ اصْطِنَاعِ الْمَعْرُوفِ وَ کُفْرَانُ النِّعَمِ وَ تَرْکُ الشُّکْرِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ‏ إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِم‏ [1]

در این حدیث شریف امام سجاد علیه السلام  به چهار مورد از عوامل سلب نعمت را اشاره می فرمایند

1. ظلم و ستم کردن به مردم

زیرا خداونند نعمتی را به انسان داده تا هم خود استفاده کند و هم به دیگران استفاده برساند , نه اینکه از نعمتی که خداوند در اختیارش قرار داده برای ظلم و ستم بر بندگان دیگرش استفاده کند .

لذا در طول تاریخ بسیار اند کسانی که دارای متنعم به امکاناتی بوده و دارای جایگاه و مقامات بلندی بودند اما چون از از موقعیت ها سوء استفاده کرده و به دیگران ظلم کردند , باعث سلب ان نعمت یا موقعیت شده که مثال بارز ان می توان به رضاخان اشاره کرد که درست است توسط انگلیسی ها به حکومت رسید اما می توانست از همان موقعی استفاده کرده و با تکیه بر مردم به خلق خداوند کمک کند , اما بخاطر ظلمی که در حق رعیت کرد توسط همان انگلیس تبعید شد و با اینکه هزاران هکتار زمین را به ناحق غصب کرده بود اما یک زمین چند متری برای دفن جسدش در خاک ایران قسمتش نشد

 2. ترک عادت نیک

برخی از انسانها طوری اند که اصلا خیرشان به کسی نمی رسد , ولی برعکس انسانهایی هستند که می بینی که خیلی دست به خیر هستند , کسی که اهل خیر است خداوند به جان و مال و عمر و اولادش برکت می دهد که خود این برکت از سرمایه هنگفتی که برای روز مبادا ذخیره می کند کارساز تر است

ولی برعکس کسانی که اهل خیر نیستند و عادت به کار نیک ندارد برکتی در مال و اولاد و عمرش نیست و چه بسا در اخر عمر سرمایه مالی خود را نیز به کل از دست بدهند

خود قرآن در این زمینه داستانی جالب را بیان می دارد که برای کسانی که اهل خرد باشند جای تامل و تفکر دارد

قران کریم در سوره قلم داستان صاحبان باغی را بیان می دارد که باغ قبلا دارای صاحب نیکوکاری بوده که از محصولات باغ به فقراء انفاق می کرده و بعد از وفات او طبق روال هر سال فقراء دوباره به آن باغ مراجعه می کنند اما ورثه بر خلاف رویه پدر برای فرار از انفاق فقرا  را دست به سر می کنند و تصمیم می گیرند که ه صبح زود به باغ رفته و قبل از رسیدن فقراء همه محصولات را برداشت کنند , ولی وقتی به باغ می رسند چنان باغ را سوخته و تخریب شده می یابند که اول فکر می کنند راه را اشتباه امده اند و هم از نعمت مادی و هم از نعمت معنوی محروم می شوند .

3. ترک اختیار معروف

اهل خیر نبودن , چه عملا و چه زبانا از مواردی است که باعث تغییر نعمت و یا سلب نعمت می شود

 4. کفران نعمت

عدم شکر گذاری زبانی و عملی نعمت و استفاده صحیح نکردن از نعمت الهی طبق فرمایش امام سجاد علیه السلام از عوامل زوال نعمت است , نعمت عمر , هدایت الهی , سرمایه جانی و مالی اینها همه خلق شده برای استفاده در رشد و تکامل انسان و خدمت به خلق الهی که اگر در غیر این راه استفاده شد همان کفران نعمت خواهد بود که باعث خسران دنیوی و اخروی برای شخص خواهد شد .

 

 

________________________________________

[1] بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏70، ص: 375